6.Ders: AKSÂM-I SEB’A / NÂKIS FİİLLER
DERS ÖZETİ
Bu derste nâkıs fiillerden bahsediyoruz. Nâkıs fiiller, üçüncü kök harfi illetli olan fiillerdir.
Kök harflerinin cinsine göre fiiller yedi kısma ayrılırlar. Bu fiillerin üç tanesi sahih, dört tanesi ise illetli fiillerdir. İlletli fiiller: Misal, ecvef, nâkıs ve lefif fiillerdir.
Nâkıs fiiller, üçüncü kök harfi illetli olan fiillerdir.
Nâkıs fiiller, dört babdan gelirler.
Nâkıs fiillerin mazi malumları dört şekilde bulunurlar.
فَعَا kalıbında bulunan mazi malumların çekimi: (1.Bâb)
فَعَا kalıbında bulunan mazi malumların birinci kipinin sonundaki, aslı vav olan elif, ikinci ve üçüncü kiplerde vav harfine dönüştü. Dördüncü ve beşinci kiplerde düştü. Altıncı kipten itibaren yine vav oldu.
فَعَى kalıbında bulunan mazi malumların çekimi: (2. ve 3. Bâb)
فَعَى kalıbında bulunan mazi malumların birinci kipinin sonundaki ye, ikinci kipte yerinde durdu. Üçüncü kipte vav oldu. Dördüncü ve beşinci kiplerde düştü. Altıncı kipten itibaren yine ye oldu.
فَعِيَ kalıbında bulunan mazi malumların çekimi: (4. Bâb)
فَعِيَ kalıbında bulunan mazi malumların birinci ve ikinci kipleri sahih fiiller gibidir. Üçüncü kipte ye harfi düştü ama ikinci harf ötre oldu. Dördüncü ve beşinci kipleri sahih fiiller gibidir. Altıncı kipten itibaren med harfi olan ye oldu.
Nâkıs fiillerin muzari malumları üç şekilde bulunurlar.
يَفْعُو kalıbında bulunan muzari malumların çekimi: (1.Bâb )
يَفْعِي kalıbında bulunan muzari malumların çekimi: (2. Bâb)
يَفْعَى kalıbında bulunan muzari malumların çekimi: (3. ve 4. Bâb)
Nâkıs fiillerin emirleri üç şekilde bulunurlar.
اُفْعُ kalıbında bulunan mazi malumların çekimi: (1. Bâb)
اِفْعِ kalıbında bulunan mazi malumların çekimi: (2. Bâb)
اِفْعَ kalıbında bulunan mazi malumların çekimi: (3. ve 4. Bâb)
Nâkıs fiillerin ism-i fâil ve ism-i mef’ûl kalıpları bu şekildedir.
FİİLLER
Bir sonraki derse devam etmek veya içinde bulunduğun eğitim setindeki tüm dersleri incelemek için aşağıdaki butonları kullanabilirsin.